اسید استیک، دنیای اطراف ما پر از ترکیباتی است که وجود یا عدم وجود آن تغییرات ویژه ای بر زندگی ما دارد. مواد شیمیایی بسیاری چه به صورت صنعتی و چه به صورت طبیعی در اطراف ما قرار گرفته است که توجه به نوع کاربرد آنها کمک بزرگی به زندگی ما می باشد. اسید استیک از جمله مواد شیمیایی خاصی است که بخش گسترده ای از نیازهای متفاوت انسانها را پوشش می دهد. اولین بار در دوران باستان این ترکیب در هنگام تهیه شراب و سرکه شناسایی شد. فیلسوف یونانی تتوفار استوس در قرن سوم پیش از میلاد این ماده را از واکنش بین سرب و زاج سبز شناسایی کرد. اما اسید استیک چیست؟ اسید استیک یک ترکیب آلی با فرمول مولکولی CH3COOH است که جزء اسید کربوکسیلیک های مهم به شمار می رود.این ترکیب شیمیایی مایعی بی رنگ با بویی شبیه سرکه می باشد و به همین دلیل به اسم جوهر سرکه نیز شناخته می شود، که حلالیت بالایی در آب و ترکیباتی مانند استون، اتر، تتراکلرو متان دارد. اسید استیک هم به صورت طبیعی توسط باکتری ها و هم به صورت مصنوعی در صنعت تولید می شود.این ماده خورنده و بی رنگ است دارای نقطه جوش حدود 117.9 درجه سانتیگراد نقطه ذوب 16.6 سانتیگراد می باشد. این ماده در بازارهای جهانی به نام های دیگری مانند اسید اتانوئیک، متان کربوکسیلیک اسید نیز شناخته می شود. اسید استیک یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی می باشد.
فرمول شیمیایی اسید استیک
اسید استیک دارای قدمتی دیرینه میباشد به طوری که میتوان قدمت آن را با تمدن بشری برابر دانست.
دراکتشافات اخیر باستان شناسان آثاری از وجود سرکه کشف شده اشت که بیان گر قدمت سرکه و به عبارتی همان استیک اسید میباشد.
اما اگر بخواهیم تولید و استفاده از استیک اسیید را بررسی کنیم باید گفت ، جابربن حیان شیمیدان و دانشمند ایرانی قرن هشتم هجری قمری ، اولین فردی بود که توانست استیک اسید را از سرکه به واسطه انجام عمل تقطیر فرآوری کند.
در سال 1847 میلادی هرمان کولب ، شیمیدان آلمانی ، موفق به تولید استیک اسید با استفاده از مواد معدنی شد.
برای اولین بار شرکت مونسانتو در دهه 1960میلادی دست به تولید استیک اسید در مقیاص صنعتی زد و روشی ارایه داد که در بخش سنتز استیک اسید به آن پرداختیم.
قبل از ارایه راهکار تولید استیک اسید توسط شرکت مونسانتو ، این اسید را از طریق تقطیر مشروبات الکلی یا چوب فراوری میکردند.
شرکت الساپا فروشنده اسید استیک در ایران با بهترین قیمت و کیفیت می باشید.
ویژگی های فیزیکی استیک اسید به صورت زیر می باشد:
استیک اسید مایعی بی رنگ است که با وجود دو اتم کربن ، دواتم اکسیژن و چهار اتم هیدروژن در ساختنار خود ، دارای وزن مولکولی 5.6 گرم بر مول و جرم مولی 60.052 گرم بر مول است.
چگالی آن برابر 1.049 گرم بر سانتی متر مکعب است . این اسید الی در دمای 16-17 درجه سانتی گراد ذوب میشود ودر دمای 118-119 درجه سانتی گراد به جوش می آید.
استیک اسید که در دمای زیر 8درجه سانتی گراد منجمد میشود ، دارای قطبیت بالایی است و به راحتی در آب حل میشود. استیک اسید دارای PHبرابر با 4 می باشد.
بهترین دما برای نگه داری این اسید همان دمای اتاق است یعنی 25 درجه سانتی گراد.
اگر بخواهیم این اسید را به کریستال تبدیل کنیم باید دمای آن را به حدود 16.5-16 درجه سانتی گراد برسانیم. این در حالی است که در 40 درجه سانتی گراد یا 104 درجه فارنهایت مشتعل میشود .
معمولا در بشکه هایی با حجم 30 یا 60 لیتر به فروش میرسند ، که جرم هر بشکه انها به 34 کیلو گرم برای 30 لیتری و 68 تا 70 کیلوگرم برای بشکه های 60 لیتری میرسد.
به ازای هر 100گرم از این ترکیب 349 کالری ارزش غذایی دارد.
از دیگر مشخصات استیک اسید میتوان به موارد زیر نیز اشاره کرد:
ویسکوزیته : 1.22 mPa.s
فشار بخار : 11.4 mmHg (20ₒc)
دانسیته بخار : 2.07 (vs air)
ظریب شکست : 1..371 (n20/D)
سنتز استیک اسید میتواند به صورت طبیعی طی فرایند تخمیر باکتریایی )روش بیولوزیکی ) انجام شود و همچنین میتوان ان را به صورت صنعتی از کربونیلاسیون متانول و اکسیداسیون بوتان و استالدئید و . . . نیز سنتز کرد.
باکتری هایی که طی فرایند تخمیر غذا و مواد فاسد تولید میشوند ، تمایل فراوانی به تولید استیک اسید دارند. در میوه ودانه هایی که نشاسته و قند و مواد الکلی موجود در آنها بیشتر است ، مانند انگور و سیب و دانه جو فرایند تخمیر انها به واسطه ی مخمر سرکه (بچه سرکه ) انجام میشود. باید توجه داشت که تولید این اسید با این روش فقط 10 درصد از بازار فروش جوهر انگور یا جوهر سرکه را تامین می کند.
همانطور که اشاره شد برای تولید استیک اسید یا همان جوهر انگور در مقیاس صنعتی باید از روشی سریعتر و کارآمدتر استفاده کرد. به این منظور شیمیدانان بر این شدند تا برای این موضوع چاره ای بیاندیشند. نظرات متعدد پردازش شد ودر نهایت از سال 1960 روشی که توسط دانشمندان شرکت مونسانتو ارایه شد توانست عموم بازار را قبضه کند. در این فرایند از رودیوم/ید به عنوان کاتالیست استفاده شد. این واکنش در فشار بالا صورت میگیرد.
CH3OH+CO → CH3COO
Hₒ = -32.948 Kcal/mol
Gₒ = -21.242 Kcal/mol
مزیت استفاده از این فرایند قیمت مرغون به صرفه اتانول و مونوکسید کربن است.
از سال 1970 استیک اسید با استفاده از فرایند ترکیب متانول و کربن مونوکسید انجام شد.این روش توانست تا سال 2010 ، 80درصد بازار فروش استیک اسید را تامین کند.
از دیگر روش های سنتز این اسید میتوان به اکسیداسیون استالدئید و اکسیداسیون بوتان اشاره کرد که به اختصار به آن می پردازیم.
برای استفاده از این روش میتوان استالدئید را در حضور کاتالیزور های فلزی از جمله کبالت و کروم ، اکسید کرد و اسید استیک را تولید نمود . این روش مزیت دیگری نیز دارد که قابل توجه است. در این روش محصولاتی جانبی مانند ، اتیل استات ، فرمالدئید و اسید فرمیک نیز تهیه میشوند که به دلایل نقطه جوشی به مراتب پایین تر از استیک اسید با تقطیر قابل جدا دسازی میباشند.
در این روش پراکسید حاصل از واکنش اکسیژن هوا و بوتان در حضور کاتالیست های فلزی را ، تجزیه کرده واستیک اسید به دست می آوریم.
مهمترین کاربردهای اسید استیک
1- کاربردهای صنعتی
2- موارد مصرف داروئی
در تولید استون، اتیل استات و آسپرین نیز کاربرد فراوانی دارد. همچنین از محلول رقیق آن برای تشخیص تعداد گلبول های قرمز و سفید استفاده می شود.
3- کاربردهای خانگی
بیشترین مصرف اسید استیک یا سرکه در تولید ترشی می باشد
4- استفاده در صنایع غذایی
در صنایع غذایی اسید استیک را به عنوان چاشنی، برای تولید سس مایونز، خردل و کچاب استفاده می کنند. همچنین برای تولید مواد قلیایی مانند جوش شیرین نیز استفاده می شود
5- استفاده به عنوان ضد عفونی کننده در سیلوهای دام
6- تولید جوهر رنگ
7- استفاده در عکاسی و فیلم
8- استفاده به عنوان رسوب زدا و ضد زنگ
رسوب ها و زنگ زدگی ها پس از ترکیب با اسید استیک حل شده و تجزیه می شوند و به راحتی از سطوح مختلف پاک می شوند
9- تنظیم کننده PH
10- تولید الیاف مصنوعی
11- تولید بطری های نوشیدنی با ترکیبPET
استیک اسید در فرآیند تولید استر ، سنتز ترکیبات آلی ، انواع رنگ های نساجی ، تولید محصولات پلاستیکی ، منومر های ونیل استات ، سنتز استتیک انیدرید ، استفاده به عنوان حلال و در صنایع پزشکی و غذایی به کار میرود. از استیک اسید برای تنظیم PH محیط واکنش در در صنایع استفاده می شود.
از مهمترین کاربرد های این اسید آلی کربوکسیلی میتوان به صنایع تولید جوهر ، رنگ ، عطر ، لاستیک و پلاستیک نیز اشاره کرد .
سرکه به عنوان مهمترین ماده خوراکی دارای این اسید است که کاربرد های مختلفی دارد.مقدار استیک اسید موجود در سرکه بین 4 تا7 درصد است. اما در تابستان این مقدار میتواند به 11 درصد نیز برسد.
کاربرد استیک اسید در صنایع غذایی بیشتر در تولید ترشی جات و چاشنی ها می باشد .
استیک اسید دارای مصارف خانگی متعدد نیز میباشد و در مقابله با انواع باکتر و قارچ در کشاورزی و پزشکی نیز قابل استفاده است.از جمله باکتری هایی که استیک اسید میتواند انهارا ضد عفونی کند میتوان به سودومونو ها ، انتروکوک ها ، استروپتوکوک ها ، استافیلوکوک ها و ... اشاره کرد.
قابل ذکر است که استیک اسید در برطرف کردن زنگ زدگی فلزات و همچنین رسوب زدایی نیز کاربرد ویژه ای دارد.
اسید استیک به دو صورت تهیه می شود:
بسیاری از میوه ها پس از فاسد شدن و تخمیر تولید استیک اسید طبیعی می نمایند. محلول رقیقی که به وسیله اکسیداسیون کربو هیدرات ها و تخمیر به وجود می آید را سرکه می گویند.
در صنعت به چند روش متفاوت این اسید تهیه می شود از جمله:
1- ترکیب متانول و کربن مونوکسید در کنار کاتالیستی به نام رودیوم- یون ید
استفاده از این روش در تولید استیک اسید بسیار مورد توجه است چون ارزان تر و مقرون به صرفه تر می باشد.
CH3OH+CO------RH/I2------- CH3COOH
2- اکسیداسیون بوتان
در این روش بوتان را با اکسیژن هوا در حضور یون های فلزی مانند منگنز، کبالت و کروم قرار می دهند و پس از تولید پروکسید و تجزیه آن استیک اسید تولید می شود.
3- اکسیداسیون استالدئید
استالدئید ها در یک شرایط ملایم و در حضور کاتالیزورگرهای ساده فلزی مثل منگنز و کروم در مجاورت هوا اکسید شده و اسید استیک را تولید می کند.
2CH3CHO+2O2------------2CH3COOH
شکل مولکولی اسید استیک
این ترکیب به عنوان پایه اصلی بسیاری از تولیدات مواد شیمیایی در صنعت استفاده می شود از جمله:
1-تولید ترکیبات شیمیایی
اتانوئیک اسید به عنوان پایه تولید ترکیبات شیمیایی مانند وینیل استات، مونومر آنیدرید استیک که برای تهیه استات سلولز به کار می رود و همچنین تولید استر استفاده می شود
2-خالص سازی ترکیبات آلی
به عنوان یک حلال برای خالص سلزی بسیاری از ترکیبات شیمیایی قرار می گیرد.
3- استفاده پزشکی
در کنار تمام خواص مهم خود، اسید استیک یک ضدعفونی کننده طبیعی می باشد که باکتری هایی مانند انتروکوک و استافیلوکوک را از بین می برد. همچنین در غربالگری سرطان رحم و درمان عفونت گوش خارجی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
4- افزودنی مجاز به مواد خوراکی در صنایع غذایی
از این ترکیب به عنوان یک مکمل در ترشی ا و سبزیجات خام و تولید دیگر مواد غذایی در صنعت استفاده می شود
5-تولید جوهر و رنگ
6- صنعت عطر سازی
7- تولید استات ها
از این ترکیب به عنوان ماده اولیه در تولید استات هایی مانند آهن، نقره، مس و سدیم استفاده می شود
8- استفاده در فرآیند چاپ
9- تولید پلاستیک
10- استفاده در صنعت چاپ
11- تولید فیبرهای پلی استری
12- تولید چسب و لوازم آرایشی
اسید استیک آزمایشگاهی
استیک اسید ماده ای قابل اشتعال است که در صورت تماس با پوست باعث ایجاد سوختگی شدید پوستی می شود.
درصورت تماس با پوست باید سریعا لباس های آلوده را در اورید و پوست را با آب شست و شو دهید یا بلافاصله دوش بگیرید.اگر این ماده با چشم در تماس قرار گرفت باید فورا چشم ها را با اب شست و شو بدهیم و اگر لنزی که قابلیت این را دارد که خارج شود ، در چشم باشد باید ان را در بیاورید.
ماده باید به صورت قفل شده و دور از دسترس اطفال قرار گیرد.
در صورت تنفس بخار این اسید ، مصدوم را به محل دارای هوای تازه ببرید و در صورت نیاز به او تنفس مصنوعی بدهید.بهتر است در شرایط ذکر شده دمای بدن مصدوم بالا نگه داشته شود و در کوتاه ترین زمان به پزشک ارجاع داده شود.
برای اطفای حریق حاصله از استیک اسید ، بهترین روش استفاده از مواردی همچون ،CO2 ، اسپری آب و پودر خاموش کننده است . در صورتی که آتش بزرگ بود باید از فوم مقاوم الکلی یا اسپری آب استفاده شود.
استیک اسید نباید بدون مجوز های لازم وارد فاضلاب ، مسیر آب شود یا نفوذ به خاک کند . در کل این اسید آلی نباید در محیط رها شود .
یکی از مهمترین موارد در کار با استیک اسید نحوه استفاده از آن می باشد. مهمترین خطراتی که در هنگام استفاده از اسید استیک وجود دارد عبارتند از:
1- خطر آتش سوزی
2-خطر انفجار
3- آلودگی محیط زیست
4- ایجاد کوری در صورت تماس با چشم
5- ایجاد سوختگی در اثر تماس با پوست
6- ایجاد سوزش و گرفتگی ریه و گلو
7- ایجاد خوردگی در فلزات
برای پیشگیری از خطرات استفاده از اسید استیک حتما در هنگام کار با آن از عینک ایمنی و دستکش استفاده نمایید.
8- خوردنی خطرناک
اگر محلول 10% این اسید خورده شود ایجاد تحریک در بخش دهان، حلق و دستگاه گوارش می شود. در صورت خوردن عمدی 100 تا 200 میلی لیتر از این ترکیب صدمات جبران ناپذیری به معده و روده وارد می شود.
شرایط نگهداری این ترکیب شیمیایی خاص است و باید در فضایی دور از گرما و منابع آتش زا قرار بگیرد. همچنین از عوامل اکسید کننده و احیا کننده، فلزات و اسیدها و مواد قلیایی دور نگهداشته شود. در نگهداری از اسید استیک باید موارد مهم زیر را مورد توجه قرار داد:
1- در ظروف مقاوم و محکم بسته بندی شود
2- در مکانی با تهویه مناسب و خنک نگهداری شود
3- شناسایی خطراتی که در جریان کار کردن با این ترکیبات وجود دارد
4- از نگهداری اسید استیک در کنار مواد اکسید کننده و احیاء کننده خودداری نمائید
5- موادی که در کنار این اسید تولید گازهای سمی می کنند را از اطراف آن دور نگه دارید
6- این اسید را از مواد ناسازگار با آن مانند اسید کرمیک، نیتریک اسید، اتیلن گلیکول و پرمنگناتها دور نگه دارید
7- دستورالعمل های استاندارد نگهداری از آن را اجرا کنید
8- برروی بسته بندی ها اطلاعات دقیق را قرار دهید
9- این مواد را در حالت ایمن نگه دارید
10- اگر در قفسه و طبقات نگه داشته می شوند از ایمن بودن آنها مطمئن باشید
11- در محل نگهداری تهویه مناسب وجود داشته باشد
12- استفاده از وسایل ایمن برای کار با اسید استیک
13- محل نگهداری این مواد باید قفل باشد و در دسترس عموم نباشد
14- محل نگهداری باید مقاومت کافی برای نگهداری این نوع اسید داشته باشد
15- ظرفهای اسید استیک را برای مدت کوتاه هم روی زمین قرار ندهید
16- جابه جایی و حمل و نقل آنها را طبق اصول استاندارد انجام دهید.
17- مواد واکنش پذیر را از اسید استیک دور نگه دارید.
18- از ظروف مناسب برای نگهداری از اسید استیک استفاده کنید.
انبار نگهداری اسید استیک
ظروف نگهداری اسید استیک
برای حمل نقل استیک اسید و نگهداری ان در انبار باید به موارد زیر توجه داشت. استیک اسید را باید در ظرف های مهر و موم شده قرار بدهیم و در محیطی که هوای خنک و بدون رطوبت دارد نگه داری کنیم.اگر این ماده در معرض الکتریسته ساکن قرار گیرد امگان انفجار آن خواهد بود ، پس لازم است که این محصول در معرض الکتریسیته ساکن قرار نگیرد.
لازم به ذکر است که نباید استیک اسید در مجاورت مواد بازی قوی یا آمین ها انبار شود.
1- در هنگام استفاده از اسید استیک باید از لباسهاس محافظ و مقاوم در برابر نفوذ اسید استفاده کنید
2- مراقب ورود این اسید به آب های زیر زمینی باشید
3-برای از بین بردن بخار ایجاد شده می توانید از کف مخصوص، خاک و شن یا مواد غیرقابل احتراق استفاده کنید
4- برای جمع آوری موادی که ریخته شده از اجسام غیر فلزی و مقاوم استفاده کنید
5- محل نگهداری اسید از تهویه مناسب برخوردار باشد
6- افراد با تجربه و آگاه را مسئول حفظ و نگهداری از این محصولات خاص قرار دهید.
استیک اسید معمولا در گالن های 30 و 60 لیتری ترانزیت میشود. شرکت تولیدی بازر گانی الساپا نیز علاوه بر گالن های معمول موجود در بازار ، استیک اسید را به صورت تانکر های استیل دو جداره در زمستان و تانکر های استیل معمولی در تابستان ، به سراسر ایران ارسال میکند.
مانند هر ماده شیمیایی ، اسید استیک نیز بر اساس کاربردهایی که صنایع مختلف دارند بسته بندی می شود. بسته بندی هایی که برای فروش اسید استیک در نظر گرفته می شود به صورت زیر می باشد:
1-گالن های 25 کیلوگرمی
2- 30 کیلوگرمی
3- 225 کیلوگرمی
4- 1000 کیلوگرمی
5- 250 میلی لیتر
6- 500 میلی لیتر
7- 1000 میلی لیتر
8- 2000 میلی لیتری
نکته : ارائه محصولات اسیدی به افراد با کارت شناسایی معتبر انجام پذیرد.
نکته: عدم فروش اسیدها به افراد زیر 18 سال
نکته:ارائه محصول به خریدار در مدت زمان مشخص
از آنجا که استیک اسید به راحتی با آب واکنش می دهد باید در محیط خشک و خنک نگهداری شود. شرکت های بزرگ و معتبری در دنیا تولید کننده این ماده شیمیایی می باشند و شما می توانید محصولات با کیفیت آنها را از طریق نمایندگی های معتبر فروش اسید استیک تهیه نمایید. یکی از مهمترین نکات در فروش این ماده شیمیایی اهمیت فروشنده به کیفیت ماده تولید شده ای است که در اختیار خریدار قرار می دهد. بسته بندی این مواد بر اساس میزان مصرف خریدار طراحی شده است. به این نکته وجه داشته باشید که خرید محصول را بر اساس نیاز خود تقسیم بندی کنید.
بسته بندی اسید استیک
خریداران و فروشندگان این محصول باید در هنگام خرید این ترکیب نکات مهمی را مورد توجه قرار دهند. هم فروشنده و هم خریدار در قبال استفاده از این ماده مسئولیت های بزرگی دارند، از جمله خطراتی که در فروش این ترکیب وجود دارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
قیمت مواد شیمیایی مانند اسید استیک و دیگر ترکیبات شیمیایی نیز تحت تاثیر چند عامل مهم می تواند تغییر داشته باشد:
فروشگاه آنلاین مواد شیمیایی و پلیمری و تصفیه آب الساپا فروشنده اسید استیک با بهترین قیمت و کیفیت بالا می باشد.
جهت خرید میتوانید با
علی کارگر کارشناس فروش اسید استیک و
پارسا کارگر کارشناس و مدیریت دپارتمان شیمی شرکت الساپا در ارتباط باشید.
تلفن تماس : 02186017285 داخلی 305