همه چیز درباره اسید فسفریک که باید بدانید

اسید فسفریک

یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی اسید فسفریک ( Phosphoric acid ) است که فرمول شیمیایی آن H3PO4 می‌باشد. اسید فسفریک انواع مختلفی دارد که پر کاربردترین آن‌ها ارتوفسفریک اسید است. از جمله کاربرد های اسید فسفریک میتوان گفت حدود 80% از اسید فسفریک تولید شده در بخش کشاورزی استفاده می شود و حدود 10% آن به عنوان افزودنی در پاک کننده‌ها ، تولید حشره‌ کش‌ها و به عنوان افزودنی خوراک دام و10% باقی مانده به صورت خوراکی (نوشابه های گاز دار) استفاده می‌شود.

تولید کنندگان اسید فسفریک تولید صنعتی اسید فسفریک را به این صورت انجام میدهند که این ماده را به سنگ فسفات اضافه می کنند .

اسید فسفریک به عنوان ماده افزودنی در نوشابه‌های گازدار، تولید کودهای شیمیایی، تصفیه آب، پاک‌‍کننده‌های صابونی و غیر صابونی ، خوراک دام و دارو سازی، مکمل‌های غذای دام و طیور (تولید دی و منو کلسیم فسفات DCP)، مواد فسفاته شوینده‌ها، تصفیه پساب‌ها، تولید کودهای فسفاته، ضد حریق کردن برخی سطوح و عوامل بازدارنده اشتعال و نیز جهت تمیز کردن و جرم گیری سطوح فلزی به کار می‌رود.

نام های دیگر اسید فسفریک ، اسید غیر آلی ، اسید معدنی و اسید فسفر است که تولید کنندگان مواد شیمیایی این ماده را با  بسته بندی های بشکه و گالن به دست مصرف کنندگان ، صادر کنندگان و شرکت های بازرگانی مواد شیمیایی می رسانند . 

اسید فسفریک در دو نوع اسید فسفریک صنعتی و اسید فسفریک خوراکی وجود دارد و مایعی بی‌ رنگ، شفاف، بى بو و دارای طعم تند است.

تولید اسید فسفریک :

از اثر اسید سولفوریک بر کانی‌های آپاتیتی اسید فسفریک تولید می‌شود.

در اثر احتراق فسفر و هیدراسیون P4O۱۰ واکنشی صورت می‌گیرد که در آن مخلوط فسفر مایع و هوا به محفظه احتراق که شبیه برج است تزریق شده و با انجام واکنش اکسیداسیون، در نهایت اسید فسفریک تولید می‌شود.

انواع اسید فسفریک

1-  اسید فسفریک صنعتی

با توجه به درصد خلوص اسید در صنایع مختلفی از جمله تصفیه پساب ها، نساجی و تولید ظروف تفلون استفاده می شود. درصد خلوص این نوع اسید در حدود 85% می باشد. شاید برای شما جالب باشد که تولید بخش هایی از صفحه نمایش رایانه ها، تلفن های هوشمند و تلویزیون های  LCD نیز به این اسید وابسته می باشد.

2- اسید فسفریک خوراکی

این نمونه از اسیدها با درصد خلوص بالا و برای استفاده در صنایع غذایی و آرایشی استفاده می شوند

3-اسید فسفریک خام

هنگامی که اسید سولفوریک با خاک فسفات واکنش نشان می دهد فسفریک اسید خام به دست می آید که در واحدهای تصفیه به نوع فسفریک اسید خوراکی و  اسید فسفریک صنعتی تبدیل می شود. درصد خلوص اسید فسفریک خام بین 55 تا 85% می باشد. 
تفاوت همه این اسیدها در درصد خلوص آنها می باشد.

تفاوت اسید فسفریک خوراکی و صنعتی

اسید فسفریک برای مصارف خوراکی و صنعتی تهیه می شود. در تولید و تهیه این ماده شیمیایی برای استفاده در صنایع مختلف تفاوت هایی وجود دارد از جمله :

1- خلوص

اولین تفاوت به درجه بندی نمونه خوراکی و صنعتی وابسته است، اگر درصد خلوص آن کمتر از 85% باشد در کارهای صنعتی می توانیم استفاده کنیم. برای مصرف در صنایع بهداشتی و خوراکی باید درصد خلوص بالای 0 درصد باشد

2- قیمت

هر چه درصد خلوص اسید فسفریک بالاتر رود قیمت آن نیز بالاتر می رود و به همین دلیل اسید فسفریک صنعتی که درجه خلوص پایینتری دارد ارزانتر نیز می باشد.

موارد مصرف اسید فسفریک :

1. تولید انواع کودهای فسفاته از جمله مونو آمونیوم فسفات، دی آمونیوم فسفات، سوپر فسفات تریپل، فسفات منیزیم
2. استفاده در مواد شوینده مانند تری سدیم فسفات و سدیم تری پلی فسفات
3. برای تولید مواد تصفیه کننده و منعقد کننده در صنعت آب و فاضلاب
4. در تولید پاک کننده های فسفاته صنعتی و تهیه نمک‌های فسفاته
5. در تولید مکمل‌های خوراک دام و طیور مانند دی کلسیم فسفات
6. در تولید مواد بازدارنده اشتعال برای مصارف آتش نشانی

روش های تهیه اسید فسفریک صنعتی  و خوراکی و تفاوت اسید فسفریک خوراکی و صنعتی

تهیه اسید فسفریک از سنگهای فسفاته به دو روش انجام می شود:

1- روش خشک( حرارتی)

در این روش با استفاده قوس الکتریکی و کربن  سنگ فسفات را احیا می کنند تا برای استفاده های بعدی آماده سازی شود.  درصد خلوص فسفریک اسید در این روش بسیار بالاتر است و برای صنایع مهمی مانند صنایع دارویی، بهداشتی،غذایی و نوشیدنی استفاده فراون دارد.

2- روش تر

اسید فسفریک صنعتی تولید شده  در این روش به این شکل است که با استفاده از اسید سولفوریک سنگ فسفات را حل کرده و اسید فسفریک تولید می کنند. این نمونه از اسید تولید شده ناخالصی زیادی دارد و برای استفاده در صنایع غذایی و  تولید شوینده ها مناسب نیست. اما به دلیل هزینه پایین تر تولید عنصر فسفر از این راه سعی می کنند که فسفر تولید شده خالص سازی شود و برای استفاده در صنایع استفاده شود.

پودر اسید فسفریک

انواع خطرات اسید فسفریک 

هر ماده شیمیایی شرایطی برای نگهداری و استفاده دارد که باید به دقت مورد توجه قرار بگیرد. از جمله خطرات استفاده از این ترکیب می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم: 

1-  استفاده از این ماده برای طولانی مدت می تواند فعالیت مواد سرطان زا را تقویت کند.

2- اسید فسفریک هایی که کلر دارند اگر گرم شوند می توانند خوردگی را تا ده برابر بیشتر کنند.

3- محیطی که اسید در آن استفاده می شود باید تهویه مناسب داشته باشد

4- در صورت تماس با چشم آسیب جدی به چشم می رساند

5- در صورت خورده شدن این اسید توسط فرد ایجاد مشکلات زیادی در دستگاه گوارشی می نماید

6- این اسید را در بسته بندی های محکم و با شرایط استاندارد قرار دهید

7-  این اسید در آب حل می شود و به همین دلیل باید مراقب دوزهای مورد استفاده آن در صنایع خوراکی باشید.

8- تاثیرات نامناسب بر ریه و ایجاد برونشیت

9- ایجاد تنگی نفس

10-ایجاد خشکی و ترک پوست در اثر استفاده طولانی مدت

11- ایجاد بیماری قلبی در افرادی که مقدار زیادی از این اسید را  در محصولات مختلف دریافت می کنند.

12- امکن ایجاد بیماریهای کلیوی  در اثر مصرف زیاد

این موارد نمونه  هایی از خطرات اسید فسفریک می باشد.

انواع بسته بندی اسید فسفریک

کاربرد های مهم و خاص اسید فسفریک صنعتی

همانطور که گفته شد اسید فسفریک هم مصرف دارویی دارد و هم مصرف صنعتی و به همین دلیل به یک ماده شیمیایی مهم تبدیل شده است.

1- کاربرد کشاورزی و دامپروری

فسفر عنصری است که برای رشد گیاهان مهم است و برای سودآور شدن بخش کشاورزی و دامپروری مورد استفاده قرار می گیرد. کودهای فسفاته ای که در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد از اسید فسفریک با خلوص بالای 90% می باشد.

2- از بین بردن زنگ زدگی

بسیاری از تجهیزات در گذر زمان دچار زنگ زدگی و خوردگی می شوند. برای از بین بردن زنگ آهن اسید فسفریک را روی زنگ  زدگی ها می ریزند و سطح فلز را پاک می کنند. 

3- صنایع خوراکی

در صنایع غذایی باید از اسید فسفریک با درصد خلوص بالا استفاده شود. برای تولید انواع نوشیدنی های بدون الکل مانند نوشابه، نوشیدنی های ورزشی، چای های بسته بندی و نوشیدنی هایی که طعم و رایحه دارند مانند نوشابه ها، آب میوه ها. در حقیقت اسید فسفریک نقش تنظیم کننده PH در این ترکیبات را دارد.

4- استفاده در لبنیات

از فسفریک اسید برای افزایش زمان ماندگاری و تنظیم PH در لبنیاتی مانند پنیر استفاده می شود. این اسید کمک می کند تا طعم و خواص لبنیات حفظ شود.

5- استفاده در شوینده ها

یکی مهمترین کاربرد اسید فسفریک صنعتی  استفاده از این اسید در شوینده ها باعث می شود تا سختی آب کاهش پیدا کند و از بوجود آمدن یون های کلسیم و منیزیم که باعث سختی آب می شوند جلوگیری شود.

6- تصفیه آب و فاضلاب

7-تهیه مکمل های خوراکی حیوانات

8- تولید الکترولیت های سلول های سوختی

9- تنظیم اسیدیته پاک کننده های صورت

اسید فسفریک آزمایشگاهی

در هنگام فروش اسید فسفریک  و خرید اسید فسفریک چه نکاتی را باید مورد توجه قرار داد

 هر صنعتی با توجه به نیاز خود اقدام به خرید و تهیه این ماده شیمیایی می نماید. در خرید اسید فسفریک و فروش اسید فسفریک نکات مهمی وجود دارد که هم خریدار و هم فروشنده باید به آن توجه کنند.
 

نکات مهمی که در فروش اسید فسفریک  و  خرید اسید فسفریک خوراکی باید توسط فروشندگان و در کل شرکت های بازرگانی مواد شیمیایی باید رعایت شود:
 

1- ارائه محصول با کیفیت به خریدارمواد شیمیایی
2- ارسال کالا با ایمن ترین روش
3-بسته بندی مناسب محصول
4- قرار دادن برچسب استفاده از کالا
5- مشتری مدار بودن 
6- توجه به زمان سفارش مشتری و زمان ارسال به موقع کالا
7- آنالیز محصول و ارائه مدارک معتبر از این آنالیز به خریدار

 نکات مهم در خرید اسید فسفریک:

1- بررسی اعتبار فروشنده
2- بررسی نوع بسته بندی اسید فسفریک
این مورد زمانی که  مواد اولیه و شیمیایی خورنده  یا سمی باشند بسیار اهمیت پیدا می کند
3-  دریافت نمونه برای بررسی کیفیت محصول
4- توجه به درجه  خلوص اسید فسفریک

برچسب ایمنی بسته بندی اسید فسفریک

نکات مهمی که در آزمایشگاه برای استفاده از اسید فسفریک باید در نظر گرفته شود

برای نگهداری اسید فسفریک و استفاده مفیدتر و جلوگیری از ایجاد خطرات اسید فسفریک در آزمایشگاه باید موارد مهمی را در هنگام استفاده مورد توجه قرار داد:

1- مقدار مورد استفاده از اسید را در ازمایشگاه به کمترین میزان ممکن رساند
2- فضای نگهداری از اسید دارای تهویه مناسب باشد
3- از آنجا که این ترکیب، با  آب به راحتی واکنش می دهد باید دور از رطوبت نگهداری شود
4- حرارت باعث می شود که فعل و انفعالات شیمیایی در اسید فسفریک بالا رود، حتما در انبار خشک و خنک نگهداری شود.
5- در هنگام استفاده از اسید آخرین تاریخ مورد استفاده را یادداشت کنید
6- به صورت دوره ای ظروف نگهداری اسید و خود اسید را مورد بررسی قرار دهید و در صورت تغییر رنگ یا نشتی موارد ایمنی را انجام دهید.
7- مواد ناسازگار با یکدیگر را در کنار یکدیگر انبار و نگهداری نکنید.