آدیپیک اسید چیست و چه کاربردی دارد ؟

شناسایی آدیپیک اسید

این ماده عنوان آدیپات یا هگزاندیوئیک اسید نیز شناخته می شود یک ماده جامد سفید رنگ و محلول در آب و یک ترکیب اسیدی ضعیف است ، کریستالی بوده و طعمی ترش دارد و عمدتا در تولید نایلون استفاده می شود. آدیپیک اسید به عنوان اسید چرب زنجیره متوسط شناخته می شود. اسیدهای چرب با زنجیره ی متوسط دارای یک انتهای آلیفاتیک حاوی ۴ تا ۱۲ اتم کربن هستند.

این ترکیب به صورت پودر سفید رنگ، بی بو، اسیدی کننده ، طعم دهنده و اندکی قابل حل در آب که در چغندر قند نیز به طور طبیعی موجود است هرچند تولید آن از چغندر قند نسبت به روش صنعتی سنتز آن صرفه اقتصادی ندارد . اسید آدیپیک مهمترین دی کربوکسیلیک اسید است که کاربرد گسترده ای در صنایع دارد. میزان تولید این ماده در جهان بیش از دو میلیون و پانصد هزار تن است .

مشخصات فنی آدیپیک اسید

کاربردهای آدیپیک اسید

صنایع غذایی :

افزودن مقدار کمی از این اسید به عنوان یک طعم دهنده در ژله آماده و یا ژلاتین ها و آب میوه ها سبب ایجاد مزه ی ترش می شود همچنین طعم ترش آنتی اسید های کلسیم کربنات نیز ناشی از افزودن این اسید است. 

هم چنین افزودن این اسید به نوشیدنی ها موجب گازدار شدن و حباب دار شدن آن ها و افزودن آن به روغن های خوراکی موجب طولانی تر شدن زمان ماندگاری و کاهش زمان فساد می شود. آدیپیک اسید در طعم دهنده های مصنوعی، محصولات لبنی و برخی ادویه ها و چاشنی ها مانند ترشی و آب نبات های مکیدنی نیز یافت می شود.

صنعت سنتز و ساخت پلیمر :

همانطور که گفتیم بیشترین کاربرد این اسید در تولید انواع نایلون می باشد. نایلون کاربرد گسترده ای در تجارت دارد و در صنعت فرش ، لباس ، لاستیک سازی و قطعات خودرو ، کاربردهای الکترونیکی ، فیلم ها ، پوشش سیم و فیبرهای تک رشته ای و... مورد استفاده قرار می گیرد .

پلی اورتان ها نیز از پلیمرهای خطی ای هستند که از واکنش شیمیایی ما بین دی ایزوسیانات و پلی اُ ل تولید می شوند این پلیمر را بیشتر با زیره های کفش پلی اورتان ی می شناسید. پلی اورتان هایی که با استفاده از پلی استر پلی اُل های برگرفته از آدیپیک اسید تولید می شوند ، خواص مکانیکی خوبی داشته و مقاومت شیمیایی و مقاومت ساییدگی خوبی دارند.

برای خرید آدیپیک اسید با بهترین قیمت، با شماره 02186017285 تماس بگیرید.

صنعت رنگ و رزین :

پلی استر پلی اُل نیز که از ترکیبات مورد استفاده در تولید پوشش دهنده ها می باشد ، از واکنش دی اُل ها ، تری اُل ها و یکی از اسیدهای ایزوفتالیک اسید ، فتالیک انیدرید و آدیپیک اسید تولید می شود. حلال دی متیل آدیپات که از واکنش استری شدن آدیپیک اسید با متانول سنتز می شود نیز به عنوان یک رقیق کننده در صنعت رنگ و رزین و توزیع کننده رنگ دانه ها کاربرد دارد.

روان کننده های سنتزی :

استرهای اسید آدیپیک و پلی استرهای آدیپات درصنایع نظامی ، هوانوردی و ساخت توربین های گازی ، کمپرسورها ، موتورهای جت و اتومبیل به دلیل پایداری و مقاومت بالای آن در مقابل خوردگی و به عنوان روان کننده استفاده می شوند.

 افزودنی های کاغذ :

از واکنش پیش پلیمرهای برگرفته از آدیپیک اسید و دی اتیلن تری آمین با اپی کلروهیدرین رزین ها ، افزایش دهنده مقاومت کاغذ نسبت به رطوبت ( wet strength resin ) تولید می شود. این ماده در تولید کارتن ها و کاغذهای ضد آب که با مایعات و رطوبت در ارتباط هستند مانند پاکت های شیر و آبمیوه مورد استفاده قرار می گیرد تا کاغذ را در برابر نفوذ آب محافظت کنند .

الکترولیت های باتری :

یکی دیگر از کابردهای این اسید در تولید باتری است برای این منظور از نمک های مختلف اسید آدیپیک مثل آمونیوم آدیپات و تترامتیل فسفونیوم آدیپات به عنوان الکترولیت در باطری ها مایع استفاده می شود.

 روغن لحیم :

این اسید در فرمولاسیون روغن لحیم برای کاهش مصرف مواد و راحتی تمیزکاری در اتصالات الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرد و باعث کاهش خوردگی و سهولت در تمیزکردن سطوح اتصالات در هنگام استفاده از سیم لحیم می شود.

محافظت از شیشه :

یکی دیگر از کاربردهای اسید آدیپیک محافظت از شیشه های مورد استفاده در اتومبیل ها است و مانع از خش افتادن و کثیف شدن سطوح می شود.

دباغی کردن پوست :

این ماده در فرآیند دباغی کردن پوست با پایدار کردن فیبرهای کلاژن در برابر تجزیه از ساختار پوست حفاظت می کند.

کاربرد دارویی :

حضور این اسید در داروها منجر به آزاد شدن دارو در بدن در یک بازه زمانی طولانی مدت می شود و از تاثیر آنی آن و آسیب به معده جلوگیری می کند. در تولید قرص های آنتی اسید که برای التیام سوزش معده استفاده می شوند از این اسید به عنوان یک طعم دهنده استفاده می شود.

نحوه تولید آدیپیک اسید

تخمیر :

فرآیند تخمیر گلوکز فرآیند بیلوژیک تولید این اسید است که از پسماندهای گلوکزی مانند نیشکر، چغندر و … است و از آنزیم های مناسب برای تولید آدیپیک اسید استفاده می شود. ابتدا گلوکز ، آب و هوا وارد یک میکسر شده و به خوبی مخلوط می شوند. خروجی میکسر وارد مرحله ی تخمیر شده و در حضور آنزیم های مناسب فرآیند تخمیر صورت می گیرد.

خروجی فرآیند تخمیر موکونیک اسید، کربن مونوکسید، نیتروژن و آب هستند که ناخالصی ها جداسازی شده و موکونیک اسید در یک میکسر با هیدوژن مخلوط می شود و در راکتور وارد واکنش می شوند و خروجی راکتور آدیپیک اسید است.

کربن دار شدن بوتادین :

این واکنش در حضور کربن مونوکسید، آب و کاتالیست رودیوم در دمای 250-90 درجه سانتی گراد و فشار 300-20 اتمسفر انجام می شود. آدیپیک اسید محصول جانبی متیل والرات است.

CH2=CHCH=CH2 + 2CO + 2H2O —> HOOC(CH2)4COOH

اکسیداسیون سیکلوهگزان :

واکنش تولید آدیپیک اسید از سیکلوهگزان در دو مرحله انجام می شود. در ابتدا سیکلوهگزان به همراه هوا ، یکی از کاتالیست های کبالت ، کروم یا مس و گاهی مقادیری بنزن وارد راکتور شده و واکنش اکسیداسیون انجام می شود.

خروجی راکتور حاوی 7 درصد سیکلوهگزانون ( نوعی کتون ) و 93 درصد سیکلوهگزانول ( نوعی الکل ) است که این مخلوط ( کتون – الکل ) به اختصار با نام KA شناخته می شود. در مرحله ی بعد مخلوط KA در دمای 150 درجه سانتی گراد و فشار 10-20 بار در حضور کاتالیست کبالت ، مس ، وانادیوم و یا منگنز به وسیله نیتریک اسید اکسید می شود.

خروجی این مرحله پس از جداسازی ناخالصی ها به ویژه جداسازی اکسید نیتروژن وارد مرحله ی کریستالیزاسیون شده و نیتریک اسید و دی بیسیک اسید یا دی پروتیک اسید که محصول جانبی این واکنش است از مخلوط واکنش جداسازی می شود.

دی پروتیک اسید خروجی از این مرحله دارای مقادیری ناخالصی نیتریک است. به همین منظور یک مرحله خالص سازی انجام شده و اضافات نیتریک اسید به راکتور برگشت داده می شوند. مقادیری از این ماده به عنوان محصول جانبی جداسازی شده و در بازار به فروش می رسد.

مقادیری از آن نیز با متانول وارد واکنش شده و طی فرآیند استری شدن به دی بیسیک استر تبدیل می شود که بنابراین دی بیسیک استر از دیگر محصولات جانبی این فرآیند است.

در آخر کریستال های آدیپیک اسید خشک و خنک شده و به مخزن ذخیره فرستاده می شود. این فرآیند از نظر اقتصادی بسیار پر هزینه بوده و مصرف انرژی زیادی دارد . هم چنین به دلیل آزاد شدن گاز ناکس ( NOX ) طی فرآیند تجزیه نیتروژن اکسید ، به محیط زیست آسیب زده و فرآیندي نامطلوب است .

در مخلوط کردن دو ماده سیکلوهگزانون و سیکلوهگزانول طی فرآیند هیدروژن دار شدن فنل و یا آب گیری ، سیکلوهگزن نیز تولید می شود.

از دیگر روش های تولید این اسید اکسیداسیون مستقیم سیکلوهگزان به وسیله ی هیدروژن پر اکسید در حضور کاتالیست نانو طلا بر پایه تیتانیوم اکسید و در رنج دمای 100 تا 170 درجه سانتی گراد است که در صورت استفاده از کاتالیست نرمال هیدروکسی فتال ایمید بر پایه ی منیزیم و کبالت استات واکنش در دمای 100 درجه سانتی گراد و فشار 1 اتمسفر انجام شده و به مدت 20 ساعت به طول می انجامد که این روش به دلیل سازگاربودن با محیط زیست بیشتر مورد اسقبال واقع شده است.

خطرات و اطلاعات ایمنی اسید  آدیپیک (طبق لوزی آتش)

سلامتی ( رنگ آبی ) :

درجه 2 به معنی : استفاده شدید و پیوسته البته نه در طولانی مدت می‌تواند باعث ناتوانی‌های کوتاه مدت و جراحت شود (مثل : ید و آمونیوم فسفات و کلروفرم)

آتش گیری (رنگ قرمز ) :

درجه 1 به معنی : برای اینکه بسوزد باید به‌طور قابل ملاحظه‌ای حرارت داده شود. (مثل : روغن سویا و آمونیاک و گلیسیرین) دمای احتراق این‌گونه مواد بالای ۹۳ درجه سانتیگراد (۲۰۰ درجه فارنهایت) می‌باشد.

واکنش پذیری ( رنگ زرد ) :

درجه 0 به معنی : پایدار است. حتی در تماس با آتش. با آب نیز واکنش نمی‌دهد. (مثل : هلیم و گاز نیتروژن)

فاقد نماد ویژه در بخش سفید رنگ لوزی

اطلاعات ایمنی آدیپیک اسید طبق کد های GHS 

• H319: باعث سوزش جدی چشم می شود.
• P264: بعد از تماس طولانی با دست دست را بشویید.
• P280: از پوشش مناسب برای کار استفاده شود.
• P305+351+338: در صورت تماس با چشم ، چشم را حداقل یک دقیقه شسته و در صورتی که از لنز بینایی استفاده می کنید آن را خارج کنید.
• P337+313: در صورت بروز مشکل با پزشک مشورت کنید.

همچنین وقتی این ترکیب به صورت غبار پراکنده می شود ، خطر انفجار طبیعی گرد و غبار آن وجود دارد. این ماده به ویژه در تماس با غشاهای مخاطی تحریک کننده است و هنگام کارکردن با آن باید از عینک های محافظ یا محافظ صورت استفاده شود. این اسید نسبتاً غیر سمی است ولی باید در ظروف مقاوم در برابر خوردگی و به دور از مواد اکسید کننده قلیایی یا قوی نگهداری شود.

خطرات محیط زیستی آدیپیک اسید

در تولید آدیپیک اسید NO2 به عنوان محصول جانبی تولید می شود که این گاز از جمله گاز های گلخانه ای بوده و برای محیط زیست خطرناک است. هرچند میزان تولید NO2 به نظر کم می آید ولی در صورت بیتوجهی انسان و تولید از روش های غیر دوست دار طبیعت برای نفع شخصی و با توجه به حجم بالای نیاز این محصول اتفاقات خوبی نخواهد افتاد.

شرایط نگهداری آدیپیک اسید طبق فهرست Directive 2001/59/EC

S2: خارج از دسترس کودکان نگهداری کنید.

S23: گاز ، دود ، بخار یا افشانه اش را تنفس نکنید.

S24/25: از تماس با پوست و چشم بپرهیزید.

S26: هنگام برخورد با چشم با آب فراوان بشویید.

همچنین این محصول را در دمای کمتر از 30 درجه سانتی گراد و بسته بندی استاندارد نگهداری نمایید.

خرید آدیپیک اسید

فروشگاه آنلاین مواد شیمیایی و پلیمری و تصفیه آب الساپا فروشنده آدیپیک اسید با بهترین قیمت و کیفیت بالا می باشد.

جهت خرید میتوانید با مژگان کارگر یا سمیرا شبانی کارشناسان آدیپیک اسید شرکت الساپا در ارتباط باشید.

تلفن تماس : 02186017285  داخلی 310 و 303

هم اکنون تماس بگیرید