محیط خانهها ممکن است از نظر ظاهری امن و آرامشبخش باشد، اما در واقع میزبان مجموعهای از مواد شیمیایی خطرناک است که در بسیاری از محصولات روزمره یافت میشوند. این مواد، از سفیدکنندههای ساده تا ترکیبات پیچیدهتر، میتوانند تهدیدات جدی برای سلامت انسانها و محیط زیست ایجاد کنند. آگاهی از حضور این مواد و خطرات احتمالی آنها اولین گام برای پیشگیری از حوادث و بیماریهای ناشی از استفاده ناآگاهانه از آنهاست.
در این مقاله، به معرفی ۱۰ ماده شیمیایی خطرناک موجود در خانه میپردازیم که ممکن است هر روز با آنها سروکار داشته باشید. این مواد شامل هیپوکلریت سدیم، آمونیاک، فرمالدئید و سایر مواد متداولی هستند که در محصولات نظافتی، مواد آرایشی و حتی لوازم خانگی یافت میشوند. با مطالعه این مطلب، میتوانید به طور مؤثرتری از خطرات شیمیایی خانگی پیشگیری کنید و به ایجاد محیطی سالمتر و ایمنتر کمک کنید.
نام شیمیایی (نام رایج) | خطر اصلی | محصولات خانگی رایج |
هیپوکلریت سدیم (وایتکس) | خورنده، تحریککننده تنفسی، سمی برای آبزیان | سفیدکنندهها، پاککنندههای چندمنظوره، پاککنندههای حمام و آشپزخانه، مایعات ظرفشویی، دستمالهای ضدعفونیکننده |
آمونیاک | خورنده، تحریککننده تنفسی، قابل اشتعال | پاککنندههای شیشه، پاککنندههای چندمنظوره، پاککنندههای اجاق گاز و استیل، واکسهای پولیش، پاککنندههای توالت و حمام |
فرمالدئید | سرطانزا، خورنده، تحریککننده تنفسی، آلرژیزا | محصولات چوبی فشرده، عایقهای فومی، کاغذ دیواری، رنگها، جلا دهندهها، پارچههای مصنوعی، لوازم آرایشی |
ترکیبات آمونیوم چهارتایی ("کواتها") | تحریککننده تنفسی/آسمزا، تحریککننده پوست/چشم، سمی برای آبزیان | ضدعفونیکنندهها، نرمکنندههای پارچه، دستمالهای ضدعفونیکننده، شامپوها، صابونهای دست، ضدعفونیکنندههای دست |
آفتکشها | سمی برای سیستم عصبی، سرطانزا، مختلکننده هورمون | محصولات کنترل آفات خانگی (حشرهکشها، علفکشها، قارچکشها)، برخی مواد غذایی |
جیوه | سمی برای سیستم عصبی، کلیه، تحریککننده تنفسی، سمی برای آبزیان | لامپهای فلورسنت فشرده (CFL)، دماسنجها، ترموستاتها، برخی لوازم الکترونیکی قدیمی، باتریهای دکمهای |
سرب | سمی برای سیستم عصبی، کلیه، خونساز، سرطانزا، تراتوژن | رنگهای قدیمی، لولههای آب، لحیمها، سرامیکها، باتریها، گرد و غبار خانگی |
اسید هیدروکلریک | به شدت خورنده، تحریککننده تنفسی | پاککنندههای زهکشی، پاککنندههای اجاق گاز، پاککنندههای رسوب آب سخت، پاککنندههای توالت |
۱،۴-دیوکسان | مشکوک به سرطانزا، تحریککننده، قابل اشتعال، تشکیلدهنده پراکسید | آلاینده رایج در مواد شیمیایی شوینده پرکاربرد |
تقطیرات نفتی | قابل اشتعال، سمی در صورت بلعیدن/استنشاق، اثر بر سیستم عصبی، تحریککننده پوست/چشم | تینرهای رنگ، حلالها، برخی پاککنندهها، بنزین، لباسهای پلیاستر، آدامس، لوازم آرایشی |
آگاهی از وجود مواد شیمیایی خطرناک در خانه و درک خطرات آنها، نقش مهمی در حفظ سلامت و ایمنی خانوادهها ایفا میکند. این مقاله تلاش کرد تا ۱۰ ماده شیمیایی پرکاربرد در منازل را معرفی کرده و خطرات احتمالی آنها را تشریح کند. از سفیدکنندهها گرفته تا آفتکشها و ترکیبات پیچیدهتر، هر کدام از این مواد میتوانند در صورت عدم استفاده صحیح، آسیبهای جدی به سلامت انسان و محیطزیست وارد کنند. با آگاهی از ترکیبات موجود در محصولات خانگی، رعایت دستورالعملهای ایمنی، استفاده از تهویه مناسب، و جایگزینی مواد شیمیایی خطرناک با گزینههای ایمنتر، میتوان از بروز خطرات جلوگیری کرد و محیطی سالم و ایمن برای زندگی فراهم آورد.
هیپوکلریت سدیم مادهای خورنده و تحریککننده تنفسی است و میتواند برای پوست و سیستم تنفسی مضر باشد. همچنین، در تماس با مواد دیگر، گازهای سمی تولید میکند.
خیر. ترکیب این دو ماده گاز کلرامین سمی تولید میکند که میتواند باعث آسیب جدی به دستگاه تنفسی شود.
با استفاده از محصولات بدون فرمالدئید، تهویه مناسب، و جایگزینی مواد آرایشی یا مبلمان فشردهشده، میتوان خطرات این ماده را کاهش داد.
باید لوازم حاوی جیوه مانند دماسنجها و باتریها را با احتیاط جمعآوری کرده، از تماس مستقیم با آنها پرهیز کرد و در صورت شکستن، از تمیز کردن با جاروبرقی خودداری نمود.